Tết Đoan Ngọ (mùng 5-5 AL)

Việt Nam

Trong văn hoá Việt thì ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch lại là ngày giỗ Quốc Mẫu Âu Cơ. Trong dân gian đã lưu truyền câu ca dao:

Tháng Năm ngày tết Đoan Dương.
Là ngày giỗ Mẹ Việt Thường Văn Lang.

Ở vùng đồng bắng Nam Bộ Việt Nam thì ngày mùng 5 tháng 5 còn được gọi là ngày "Vía Bà", thờ Linh Sơn thánh Mẫu trên núi Bà Đen.

Tại Việt Nam còn coi mùng 5 tháng 5 là "Tết giết sâu bọ" vì trong giai đoạn chuyển mùa, chuyển tiết, dịch bệnh dễ phát sinh. Vào ngày này có tục "giết sâu bọ" bằng cách sáng sớm chưa ăn uống gì đã được lót dạ bằng hoa quả đương mùa và rượu nếp. Trẻ con được treo cho những túi bùa bằng vụn lúa các màu khâu thành hình trái đào, quả khế, quả quất... buộc chỉ ngũ sắc kết tua (gọi là bùa tua bùa túi), móng tay móng chân được nhuộm đỏ bằng lá móng (trừ ngón tay trỏ và ngón chân kề ngón cái), bôi hồng hoàng (một vị thuốc có màu đỏ pha vàng) vào thóp, vào ngực, vào rốn… để trừ tà ma bệnh tật.

Trong tết này, các gia đình có làm lễ cúng gia tiên, cỗ cúng có cả chay lẫn mặn. Các chàng rể phải sắm quà biếu bố mẹ vợ nhân tết mồng năm, trong đó thường có mấy thứ: ngỗng, dưa hấu, hoặc đậu xanh đường cát. Học trò cũng đến tết thầy, lễ vật tuỳ tâm, đại thể cũng như trên. Ở một số vùng quê, vào giờ Ngọ (12 giờ trưa) ngày mồng 5 tháng 5, nhiều người còn đi hái lá làm thuốc, vì tin rằng lá hái trong giờ phút này dù chỉ là các lá thông thường như lá chanh, lá bưởi, kinh giới, tía tô, ngải cứu, sen vồng..., đều trở nên công hiệu hơn rất nhiều. Tuy nhiên gần đây, những sắc thái phong tục truyền thống Việt trong lễ này không còn được xem trọng.

Tài liệu:
http://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%BFt_%C4%90oan_ng%E1%BB%8D

Giả thiết về nguồn gốc
Như vậy, thì mỗi nước ở Đông Á đều có một cách giải thích riêng về ngày tết này. Nhưng tính trùng hợp của nó trong phong tục cho thấy chúng có khả năng có xuất xứ chung một cội nguồn văn hoá.

Một giả thiết được nêu như sau: Nhưng tại sao ngày mùng 5 tháng 5 lại là ngày giỗ Quốc Mẫu Âu Cơ theo quan niệm truyền thống Việt Nam? Điều này có liên hệ gì với ngày 10 tháng 3 lại là ngày giỗ Quốc Tổ Hùng Vương cũng theo truyền thống văn hóa sử Việt Nam? Đối với những người nghiên cứu nguyên lý học thuật cổ Đông Phương, đều biết đến đồ hình Hà Đồ. Hà Đồ theo truyền thuyết Trung Hoa thì có xuất xứ từ con Long Mã hiện lên trên sông Hoàng Hà, cách nay hơn 6000 ngàn năm. Vua Phục Hy nhìn thấy các vòng xoáy trên lưng con Long Mã và vẽ nên đồ hình Hà Đồ. Truyền thuyết này được lưu truyền đến đời nhà Tống, khoảng cuối Thiên niên kỷ 1 thì các đạo gia mới công bố đồ hình này. Trung tâm của Hà Đồ là ngôi Hoàng Cực, biểu tượng của sự thống trị tối cao; tức quyền uy của nhà vua. Trung tâm Hà Đồ có độ số 5 thuộc Dương và 10 thuộc Âm. Phần trung tâm Hà Đồ được miêu tả như sau:

ĐỒ HÌNH HÀ ĐỒ


Theo nguyên lý của thuyết Âm Dương thì "Dương có trước và Âm có sau". Dương là giá trị trừu tượng, Âm là giá trị hiện hữu. Như vậy, tháng có trước thuộc Dương và ngày có sau thuộc Âm (ngày là con của tháng). Ngày giỗ Quốc Tổ Hùng Vương theo truyền thống Việt (Giỗ Cha) được chọn là ngày 10 tháng 3 vì Tháng 3 là tháng Thìn/Rồng (Theo Âm lịch Đông phương) biểu tượng của vương quyền, chính là tháng thứ 5 kể từ tháng Tý. Đó chính là biểu tượng của 5 vòng tròn trắng ở trung tâm Hà Đồ thuộc Dương (Tháng có trước thuộc Dương). Ngày là con của tháng thuộc Âm, nên chọn ngày mùng 10. Đó đó chính là biểu tượng của 10 vòng tròn đen thuộc Âm trên Hà đồ. Xin xem hình minh hoạ dưới đây:

TRUNG CUNG HÀ ĐỒ VỚI ĐỘ SỐ DƯƠNG 5 VÀ ÂM 1O


Cũng trên nguyên lý độ số Âm của Hà Đồ là sự hiện hữu, nên chọn là ngày giỗ Quốc Mẫu Âu Cơ. Ngày mùng 5 tháng 5 chính là biểu tượng của hai dãy mỗi dẫy 5 vòng tròn đen ở trung tâm Hà Đồ (Xin xem lại hình trên). Bởi vậy, ngày mùng 5 tháng 5 là ngày cực Âm, tháng cực Âm nên thuận theo tự nhiên, dân chúng ăn đồ nguội (Nguội thuộc Âm, nóng thuộc Dương). Ngoài ra Ngày mùng 5 tháng 5 là ngày rất gần tiết Hạ Chí, tức là ngày nóng nhất trong năm theo thực tế thời tiết, hay nói theo thuyết Âm Dương Ngũ hành là ngày cực Dương thuộc Hoả khí. Bởi vậy, lấy số ngày và tháng cực Âm về biểu tượng là mùng 5 tháng 5 (Cân bằng Âm Dương). Vì là ngày cực Âm nên biểu tượng bằng ngày giỗ Quốc Mẫu Âu Cơ. (Cha thuộc Dương, Mẹ thuộc Âm).

Như vậy, nền văn hiến Lạc Việt qua ngày giỗ Quốc Tổ Hùng Vương và Quốc Mẫu Âu Cơ, đã giải thích nguyên uỷ hai ngày này bằng chính nền tảng của nguyên lý học thuật cổ Đông phương là Hà Đồ, chứ không phải bằng những truyền thuyết khác nhau như trên

hôm nay đọc bài bác Trường em mới nhớ. Hôm qua em quên mất không tổ chức gì, đáng phê bình đáng phê bình!!!